Empat Nedir? Empat Olup Olmadığınızı Nasıl Anlarsınız?

Empat, çevresindeki insanların duygu ve hislerine karşı aşırı duyarlı olan kişidir. Empatlar, başka birinin duygularını derin bir duygusal seviyede hissederler.

Başkalarının ne hissettiğini ayırt etme yetenekleri, basitçe başkalarının duygularını anlama yeteneği olarak tanımlanan empathy’nin (empati) ötesine geçer. Empat olmak, aslında bu duyguları üstüne almaktır.

Etrafındakilerin duygularına kanal olup, onları üstlerine alabilen gerçek empatların var olup olmadığı konusunda bilim henüz net bir cevap vermiyor. Ancak birçok insan böyle yeteneklere sahip olduğunu iddia ediyor.

Bilim insanlarının beyinde “ayna nöronları” olarak adlandırdıkları bir şey keşfettiklerini biliyoruz. Bu nöronlar, temas halinde olduğumuz insanların duygularını yansıtmamıza yardımcı oluyor olabilir. Görünüşe göre bazı insanlar diğerlerinden daha fazla ayna nöronuna sahip olabilir ve bu da empatların var olabileceğini düşündürüyor.

Bir Empat Olduğunuzu Gösteren İşaretler Nelerdir?

Kendinizde bir empat yeteneği olup olmadığını nasıl anlayabilirsiniz? İşte bazı yaygın empatik özellikler:

Aşırı Duyarlılık (Empati)

Bazı insanlar diğerlerinden daha fazla empatiye yatkındır. Hepimiz duygularımızı okumada yetenekli olan veya çevresindeki insanların duygularından tamamen kopuk gibi görünen tanıdıklarımız vardır. Empatlarda ise bu empati duygusu aşırı bir duyarlılığa dönüşür.

Sezgiler

Empatlar ayrıca güçlü sezgilere sahip olma eğilimindedirler. İçgüdülerine güvenirler ve karar verirken genellikle hislerini takip ederler. Başkalarının duygularına karşı çok duyarlı oldukları için, karar vermelerine rehberlik edebilecek ince bilgileri veya ipuçlarını alabilirler.

Özen Gösterme

Kendilerini empati sahibi olarak tanımlayan insanlar, başkalarına karşı da büyük bir özen gösterme eğilimindedir. Başkalarının karşılaştığı ihtiyaçları, istekleri ve korkuları anlarlar. Bu nedenle bir empati, diğer insanların kendilerini güvende, emniyette ve mutlu hissetmeleri için ihtiyaç duydukları şeylere sahip olmalarını sağlamaya çalışabilir. Bu nedenle insanlar onları şefkatli veya sıcakkanlı olarak tanımlayabilir. Ancak, bu eğilim bazen empatinin başkalarıyla sınır koymasını zorlaştırabilir.

Hassasiyet

Empatlar sadece duygulara karşı hassas değildir, aynı zamanda çevrenin diğer yönlerini de algılama eğilimindedir. Bu, diğer insanların fark etmeyebileceği manzaraları, sesleri, kokuları ve diğer fiziksel duyumların daha fazla farkında oldukları anlamına gelir. Sonuç olarak, bir empati belirli kokulardan daha fazla rahatsız olabilir veya çevresindeki seslerden daha kolayca dikkati dağılabilir.

Empati Testleri: Siz Empat Mısınız?

Empati ve diğer empatik özelliklerin bir spektrumda yer aldığını, bazı insanların aşırı derecede empatik, bazılarının ise (psikopatlar gibi) hiç empatiye sahip olmadığını varsayarsak, kendi empati seviyenizi nasıl ölçebilirsiniz? Kendinizi hangi seviyede bir empati sahibi olarak sınıflandırırdınız?

Kendinizde Empati Yeteneği olup olmadığını Nasıl Anlarsınız?

Başkalarıyla ne kadar iyi ilişki kurduğunuzu ve büyük duygusal olaylara fiziksel ve duygusal olarak nasıl tepki verdiğinizi kendinize sorarak başlayabilirsiniz. Bu soruların çoğuna veya tümüne “evet” yanıtı veriyorsanız, yüksek ihtimalle bir empatsınız:

• Başkalarının stresini kendinize mi alıyorsunuz?
• Geçmişte aşırı hassas olmakla mı suçlandınız?
• Kalabalık yerlerde bunalır mısınız?
• Başkaları sizi empatik biri olarak mı tanımlar?

Farklı empati uzmanlarının, siz empati sahibi olup olmadığınız sorusunu yanıtlamanıza yardımcı olabilecek kendi testleri vardır. Dr. Judith Orloff, “Genellikle kendimi ait değilmişim gibi mi hissediyorum?” diye sorarken, kendini empati uzmanı ilan eden Tara Meyer-Robson ise haberleri izlerken zorlanıp zorlanmadığınızı veya üzücü filmleri bunaltıcı bulup bulmadığınızı soruyor.

Empati sahibi olup olmadığınıza dair belirlenmiş bir kriter olmadığı için bu soruyu yanıtlamak tamamen özneldir ve sonuçta kendinizi empat olarak görüp görmediğinize dayanmaktadır.

Empati Fazlalığı: Her Zaman İyi Bir Şey mi?

Empati yeteneği, sağlıklı ilişkiler kurmak ve başkalarını anlamak için önemlidir. Ancak, bazı psikiyatrik rahatsızlıklarda olduğu gibi, aşırı empati de sorunlara yol açabilir. Borderline kişilik bozukluğu, narsistik kişilik bozukluğu ve otizm spektrum bozuklukları gibi durumlar empati eksikliği ile ilişkilendirilebilir.

Empati Sahibi Olmanın Faydaları

Daha İyi İlişkiler: Karşıdaki kişinin duygularına karşı duyarlıysanız, sevdiklerinizi daha iyi destekleyebilir ve onlara daha iyi bakabilirsiniz. Birinin moralinin bozuk olduğunu, kendini yalnız hissettiğini veya korktuğunu hissetmek, onlara yardım edebileceğiniz bir konuma gelmenizi sağlar. Bu sayede güvenlerini kazanabilir ve gelecekte size güvenmeyi öğrenebilecekleri biri haline gelebilirsiniz. Bu da sizi daha iyi bir partner ve arkadaş yapar.

Duyguları İyi Okumak: Bu kadar duyarlı olmak aynı zamanda bir kilometre uzaktan yalan söyleyeni fark edebileceğiniz anlamına gelir. Empatlar, kolayca kandırılmadıkları veya manipüle edilmedikleri için, başkaları tarafından çıkar sağlanarak kullanılmaktan endişe duymazlar. Aldatıldıkları zaman bile, kişinin tüm işaretleri kaçırdıkları için değil, sezgilerine güvenmedikleri içindir.

Empati Sahibi Olmanın Zorlukları

Duygusal Yüklenme: Empatlar hakkında yazılan çoğu kaynak, kalabalık yerlerde veya düğün ve cenaze gibi duygusal olarak yoğun olaylarda kolayca bunaldıklarını söyler. Çünkü çevrelerindeki insanların duygularını bir sünger gibi emerler. Belirli durumlarda bunun ne kadar çabuk yorabileceğini hayal etmek zor değil.

Kendine Zaman Ayırma Zorluğu: Empatlar, sürekli olarak başkalarının duygularını taşıyorlarsa, rahatlamakta zorlanabilirler. Sürekli olarak aldıkları dış girdileri dengelemenin bir yolunu bulamazlarsa, uyku veya kendi zihinsel sağlıklarını koruma konusunda mücadele edebilirler.

İnsanları Rahatsız Etme: Bazı insanlar, onları ne kadar kolay okuduğunuzdan rahatsız olabilir. Herkes açık bir kitap olmak istemez ve siz yalnızca yardım etmeye çalışıyor olsanız da, bazıları duyguları ve hislerine ilişkin yorumlarınızı müdahaleci ve istenmeyen olarak bulabilir.

Artıları:

• Başkalarına duygusal destek sağlayabilirsiniz.
• Birinin yardıma ihtiyacı olduğunda anlayabilirsiniz.
• Biri sizin için iyi olup olmayacağını anlayabilirsiniz.

Eksileri:

• Kendinizi sık sık duygusal olarak tükenmiş hissedebilirsiniz.
• Kendinize zaman ayırmakta zorlanabilirsiniz.
• Başkalarını okuma yeteneğiniz bazılarına müdahaleci gelebilir.

Empati yeteneği önemli olmakla birlikte, her duygunun yoğun bir şekilde yaşanması kişiyi yıpratabilir. Sağlıklı ilişkiler için önemli olan, empati yeteneğimizi dengeli bir şekilde kullanmaktır.

Kendinizi Koruyun: Empatlar İçin Öneriler

Eğer bir empati sahibiyseniz ve sürekli olarak başkalarının duygularını üstünüze alıyorsanız, kendi ruhsal sağlığınızı korumayı ve kendinizi dış dünyadan ayırmayı öğrenmek önemlidir. Bu sayede nefes alabilir, iyileşebilir ve kendi duygularınızı yaşayabilirsiniz.

Kendinize Zaman Ayırın

Bu, doğada, başkasının duyguları veya stresine maruz kalmadan bir yerde yalnız zaman bulmak anlamına gelebilir. Ya da merkezinizi yeniden ayarlamanıza ve sıfırlamanıza yardımcı olabilecek müzik veya bir meditasyon rutini bulmak anlamına gelebilir.

Empatlar ayrıca, çevrelerindeki insanların duygularını her zaman bu kadar kolay emmemek için ne zaman ve nasıl kişisel duvarlar inşa edeceklerini öğrenmelidir. Bu kolay olmayacaktır, çünkü empati yeteneği yüksek olan kişiler için sınır koymak doğal olarak gelişen bir beceri değildir. Ancak sağlıklı sınırlar oluşturmak herkesin zihinsel sağlığı ve iyiliği için gereklidir – belki de özellikle empati sahibi insanlar için.

Bunun nasıl yapılacağını en iyi şekilde öğrenmek için meditasyon yapmaya başlayabilirsiniz. Zihninizi odaklayarak ve dışarıdaki dikkat dağıtıcılara kapıyı kapatmayı öğrenerek, başkalarından aldığınız duygusal girdi çok fazla arttığında aynı şeyi yapma yeteneğinizi güçlendirmeye başlayabilirsiniz.

Kiminle Vakit Geçirdiğinize Dikkat Edin

Zamanla, kendinizi uzaklaştırmanız gereken bazı insanlar olduğunu da öğreneceksiniz. Empatlar başkalarının duygularını kolayca emdikleri için, toksik kişiliklerin etrafında çok fazla zaman geçirmek kendinizi içten zehirliyor gibi hissetmenize neden olabilir.

Yardım edemeyeceğiniz bazı insanlar vardır ve sizden uzak durmanız gereken bazı insanlar vardır – bu sorun değil. Bunu fark etmek ve kendi sınırlarınıza saygı göstermek, zihinsel sağlığınızı ve iyiliğinizi korumak için en iyi yollardan biridir.

Profesyonel Yardım Alın

Son olarak, profesyonel yardım almak asla kötü bir fikir değildir. Kapınızın önünden dışarı çıktığınızda deneyimlediğiniz duygular tarafından sürekli olarak bunalmış veya tükenmiş hissettiğinizi fark ederseniz, bunlarla başa çıkmanıza yardımcı olacak bazı araçlar geliştirmeniz gerekebilir.

Eğitimli bir ruh sağlığı uzmanı, bu araçları geliştirmenize yardımcı olabilir ve sizin için mümkün olan en mutlu ve en sağlıklı hale gelmeniz için yol açabilir. Bu sayede, empati yeteneklerinizi, en çok ihtiyaç duyanları desteklemek ve onlara bakmak için duygusal gücünüz yettiği zamanlarda nasıl en iyi şekilde kullanabileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Empati yeteneği olumlu bir özellik olsa da, bu yeteneğin aşırıya kaçırılması kişiyi yıpratabilir. Sağlıklı bir empati yeteneği, hem başkalarına karşı anlayışlı olmak hem de kendi duygusal sınırlarını korumak anlamına gelir.

Nasıl Daha Empatik Olunur?

Herkes daha empatik olabilir. İşte günlük hayatınızda empati yeteneğinizi geliştirmek için atabileceğiniz adımlar:

1. Başkalarına Karşı İlgi Gösterin

İnsanların davranışlarına, söylediklerine ve vücut diline dikkat etmeye başlayın. Onlarla konuşun ve anlattıklarını aktif olarak dinleyin.

Neden Önemli? Başkalarının neler yaşadığını anlamak için onlara ilgi göstermek önemlidir. Sorular sorun, göz teması kurun ve gerçekten dinlediğinizi gösterin.

2. Kendinizi Başkasının Yerine Koyun

Empati, bir durumu başka birinin bakış açısından görmekle ilgilidir. Bu, kendinizi onların yerine koyarak ne hissedebileceklerini gerçekten anlamanızı sağlar. Empatlar bunu doğal olarak yapabilirler, ancak siz de başka birinin yerinde olmanın nasıl bir şey olacağını aktif olarak düşünerek empati yeteneğinizi güçlendirebilirsiniz.

Nasıl Yapılır? Birinin size anlattığı bir hikayeyi dinlerken, kendinizi onun yerine koymaya çalışın. Onların hissedebilecekleri duyguları hayal etmeye çalışın.

3. Açık Olun

Başkalarının duygularını sizinle paylaşmasını istiyorsanız, kendinizi onlara karşı kırılganlaştırmanız önemlidir. Siz de kendi duygularınız hakkında konuşun ve karşılığında onlara da duygularını paylaşmaları için alan tanıyın.

Neden Önemli? Kendinizi açtığınızda, karşınızdakini de açılmaya teşvik edersiniz. Bu, aranızda daha derin bir bağ kurulmasına yardımcı olur.

Ekstra İpuçları:

• Yargılamayın: İnsanları dinlerken yargılamayın. Sadece anlamaya çalışın.

• Eleştiri Yapmayın: Bazen insanlar sadece dinlenmek ister. Tavsiye vermek veya eleştirmek yerine, sadece destekleyici olun.

• İyilik Yapın: Empati, yalnızca duyguları anlamakla ilgili değildir, aynı zamanda harekete geçmek anlamına da gelir. Gönüllü olun, birisine yardım eli uzatın veya size ihtiyacı olan birine destek olun.

Daha empatik olmak, hem sizin hem de çevrenizdeki insanlar için faydalı olabilir. Bu adımları takip ederek, ilişkilerinizi güçlendirebilir ve daha anlamlı bağlantılar kurabilirsiniz.

Sıkça Sorulan Sorular