Stres ve Vertigo: İlişki, Belirtiler ve Tedavi

Baş dönmesi, sersemlik veya sanki dünya dönüyormuş gibi hissetmek… Bu rahatsız edici ve dengesiz hisler, birçok insanın hayatının bir noktasında deneyimlediği vertigo belirtileri arasında yer alıyor. Peki, stresin de bu dengeyi bozan etkenlerden biri olabileceğini biliyor muydunuz?

Bu makalede, stres ve vertigonun gizemli bağlantısını inceleyeceğiz. Stresin vestibüler sistemi nasıl etkilediğini, stres kaynaklı vertigonun belirtilerini ve bu durumla başa çıkmak için neler yapabileceğinizi keşfedeceksiniz.

Vertigo Nedir?

Vertigo, kendinizi hareket ediyormuşsunuz gibi veya dünya etrafınızda dönüyormuş gibi hissetmenize neden olan bir durumdur. Bazı kişiler bu hissi “baş dönmesi” olarak tanımlayabilir; ancak baş dönmesi ve vertigo farklı kavramlardır. Vertigoya bazen terleme, baş ağrısı, mide bulantısı ve kusma gibi diğer semptomlar da eşlik edebilir.

Bu makalede, stres ve vertigo arasındaki bağlantı incelenecek ve bu iki durumdan herhangi birinin belirtilerini göstermeniz durumunda ne yapmanız gerektiği anlatılacak.

Stres ve Vertigo Arasındaki Bağlantı Nedir?

Bazı insanlar stresli olduklarında vertigo belirtileri yaşadıklarını fark ediyorlar. Bu durum, araştırmacıları ve bilim insanlarını bu iki durum arasında bir bağlantı olup olmadığını araştırmaya yöneltti.

Araştırmalar, stres doğrudan vertigoya neden olmasa da, dengeyi ve koordinasyonu ayarlayan iç kulağınızın düzenini bozarak vertigoyu tetikleyebileceğini göstermektedir. Denge mekanizmanız (vestibüler sistem) bozulduğunda vertigoya neden olabilir.

Bazı tahminlere göre, dünya genelinde yetişkinlerin %5’e kadarı stresli veya endişeli olduklarında vertigo yaşadıklarını belirtiyorlar.

Stresli olduğunuzda, kortizol gibi belirli hormonlar seviyeleri yükselir. Bu hormonlardaki bir artış, vestibüler sisteminizin dengesini bozabilir. 2016 yılında yapılan bir araştırmada, araştırmacılar vertigoya neden olan Ménière hastalığına sahip bir grubun, vazopressin (bir stres hormonu) seviyeleri düşürüldüğünde daha az semptom gösterdiğini tespit ettiler.

Stres Baş Dönmesine Neden Olabilir mi?

Baş dönmesi ve vertigo terimleri genellikle birbirlerinin yerine kullanılsalar da, bunlar farklı hislerdir.

Baş Dönmesi

• Bayılacak gibi hissetme, sersemlik
• Sarsılma veya dengesizlik hissi

Vertigo

• Kişinin kendisi hareket ediyormuş gibi hissetmesi
• Etrafındaki ortamın dönüyor olduğunu hissetmesi

Stres ve Baş Dönmesi Hakkında

Stres, vücudu etkileyen sayısız yola sahiptir. Stres; kalp ritminin hızlanmasına, kan basıncının artmasına, kas gerginliklerine ve “savaş ya da kaç” modunda yaşamamıza neden olan hormonları yükseltir. Bütün bunlar kişide geçici bir baş dönmesi, sersemlik hissi yaratabilir.

Stres ve Vertigonun Etkileri

Uzun süre kronik stresle yaşamak genel sağlığınızı önemli ölçüde etkileyebilir. Hipertansiyon, kalp hastalığı, obezite ve uyku bozuklukları gibi rahatsızlıkların tümü kronik stresle bağlantılıdır.

Stres Vertigonuzun Nedeni Olmayabilir

Stres kaynaklı vertigo yaşıyorsanız, bu, stres seviyenizin kritik derecede yüksek olduğuna dair bir ön uyarı olabilir. Vertigonuzun da ille de stresle bağlantılı olması gerekmeyebilir. Vertigo, şeker hastalığı, kafa travmaları, düşük tansiyon ve multiple sclerosis (MS) gibi başka rahatsızlıklara bağlı olabilir.

Stres ve Vertigonun Teşhisi

Stres için özel bir tanı kriterleri yoktur. Stres altındayken, yorgunluk, baş ağrıları, ruh hali değişiklikleri, uyku sorunları ve konsantre olma güçlüğü gibi çeşitli belirtiler yaşayabilirsiniz. Ancak bu belirtiler başka birçok durumdan da kaynaklanıyor olabilir.

Dix-Hallpike Manevrası

Doktorlar, pozisyonel vertigoyu teşhis etmek için Dix-Hallpike testini kullanabilirler. Bu test sırasında, vertigonuzu tetikleyebilecek belirli bir pozisyonda yatırılırsınız. Vertigo belirtilerini göstermeye başladığınızda, doktorunuz gözlerinizi inceleyerek vertigonun işaretlerini arayalacaktır. Bu test, vertigonun yaygın ve genellikle iyi huylu bir nedenini teşhis etmek için kullanılır.

Anamnez

Hastanın öyküsü anlamına gelen anamnez almak tıbbi tanıda çok önemlidir. Kişinin belirtilerin ne zaman başladığı, stres yaşadığı bir dönemden sonra mı başladığı, yakın zamanda herhangi bir ilaç kullanımı olup olmadığı, kulak enfeksiyonu geçirip geçirmediği gibi bilgiler teşhis açısından önem taşır.

Stres ve Vertigo Tedavisi

Stres kaynaklı vertigo yaşadığınızda bir doktora görünmek çok önemlidir. Çünkü stres dışında başka bir sağlık sorunu da vertigonun sebebi olabilir. Altta yatan nedenin belirlenmesi doğru bir şekilde tedavi edilebilmeniz açısından önemlidir.

Vertigo Nedenleri

Vertigo birçok nedene bağlı olarak gelişebilse de bazı yaygın sebepler şunlardır:

• İç Kulak Problemleri: Vertigoya, kulağın dengeyle ilgili kısmında yaşanan sorunlar neden olabilir.
• Migren: Migreni olanların vertigo yaşaması oldukça yaygındır.
• Yaralanma veya Travma: Kafa bölgesine alınan darbeler sonucu da vertigo ortaya çıkabilir.
• Vestibüler Nörinit: Bu, kulağın iç kısmında bulunan denge sinirinin iltihaplanması anlamına gelir.
• Stres ve Anksiyete: Uzun süreli stres ya da anksiyete bozuklukları bazı kişilerde vertigo atağını tetikleyebilir.

Vertigo İçin Ne Yapabilirsiniz?

Psikoterapi

Stresle baş etmede en çok kanıtlanmış psikoterapi yöntemlerinden biri bilişsel-davranışçı terapidir (BDT). Bir araştırmaya göre, BDT baş dönmesi belirtilerini etkili bir şekilde yönetmeye yardımcı olabilir.

Stresinizi Yönetin

Vertigo ataklarınızın tetikleyicisi stres ise, stresi azaltan teknikleri öğrenmek, düzenli egzersiz yapmak ve yeterince uyumak çok önemlidir.

Vestibüler Rehabilitasyon

Denge duyusundan sorumlu organları güçlendiren özel egzersizleri içeren fizyoterapi yöntemidir. Vertigo tedavisinde fayda sağlar.

İlaçlar

Doktor reçetesiyle verilen bazı anti-anksiyete ilaçları veya anti-histaminik özelliği olan ilaçlar vertigo tedavisinde kullanılabilir.

Altta Yatan Nedenin Tedavisi

Vertigonun nedeni meniere hastalığı, iç kulak iltihabı gibi başka bir hastalık ise bunun tedavisi gereklidir. Etkili bir tedavi planı için kulak burun boğaz (KBB) veya nöroloji doktorunuza başvurmanız gereklidir.

Stres ve Vertigoyla Başa Çıkma

Stres kaynaklı vertigo yaşıyorsanız, her iki durumla da başa çıkmanın en iyi yolu stres seviyenizi düşürmektir.

Stresi Yönetmek

Stres seviyenizi yönetmenin en iyi yollarından bazıları şunlardır:

Egzersiz: Egzersiz uzun zamandır stres seviyelerinin azalmasıyla ilişkilendirilmektedir. Stresliyseniz egzersize zaman ayırmanın zor olabileceği anlaşılabilir bir durumdur. Ancak egzersizi bir saatlik günlük taahhüt olarak düşünmemelisiniz. Günde 30 dakikalık tempolu bir yürüyüş egzersize başlamak için harika bir yoldur.

Yeterli Uyku: Optimum sağlık için ortalama bir yetişkinin günde en az yedi ila sekiz saat uyuması önerilir. Bu, stresli olduğunuzda daha da önemlidir.

Stres Faktörlerini Ortadan Kaldırmak: Hayatınızdan kontrolünüzdeki stres faktörlerini ortadan kaldırmak, stres seviyenizi yönetmenize yardımcı olmak için uzun bir yol kat eder.

Meditasyon: Farkındalık ve meditasyon çalışmaları stres seviyenizi azaltmanıza yardımcı olabilir.

Nefes Egzersizleri: Diyaframdan nefes, kontrollü nefes alma teknikleri de stresi azaltmada oldukça etkilidir. Bu konuda birçok Türkçe kaynak da mevcuttur. Videolu, sesli anlatımlı nefes egzersiz örnekleri verilebilir.

Hobi Edinmek: Zevk aldığınız bir aktiviteyle uğraşmak, müzik dinlemek, resim yapmak, bir şeyler yazmak, doğada zaman geçirmek gibi aktiviteler stresle başa çıkmada çok etkili ve bireye iyi hissettiren yöntemlerdir.

Profesyonel Destek: Eğer kişi verilen önerileri uygulamakta zorluk çekiyor veya stres düzeyi çok yüksekse bir psikolog’dan destek almak faydalı olabilir. Bunun da vurgusu yapılabilir.

Vertigoyla Yaşamak

• Düşme gibi riskli durumlara karşı evde ve günlük aktivitelerinizde önlemler alabilirsiniz.

• Baş dönmesi, vertigo atağı geldiğinde hareket etmemeye çalışmak, kendinizi güvenli bir yere oturtmak, çevrede rahatsız edici (ani ses, parlak ışık) gibi uyaranlar varsa bunlar ortadan kaldırmak faydalı olabilir.

• Tedavi için ilaç kullanıyorsanız, doktorunuza danışmadan ilacı bırakmamalı ve doz ayarlamasını kendiliğinizden yapmamalısınız.

Son Sözümüz

Stres doğrudan vertigoya neden olmasa da, vücudunuzda denge ve koordinasyon mekanizmanızdan (vestibüler sistem) sorumlu olan bölgeyi etkileyebilecek kimyasal değişiklikleri tetikleyebilir. Bu sistemin dengesi bozulduğunda ise bazen vertigo ve baş dönmesi gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Ancak, stres seviyenizi tedavi etmek ve yönetmek için yollar bulmak, stres kaynaklı vertigonun önlenmesine yardımcı olabilir.

Vertigo yaşayan herkes, bunun rahatsızlık veren ve kafa karıştırıcı bir his olduğu konusunda hemfikir olacaktır. Şiddetli vertigo vakaları, araba kullanmak veya yürümek gibi gündelik aktiviteleri dahi riskli hale getirdiğinden günlük hayatınızı etkileyebilir.

Vertigonun stresli olduğunuz zamanlarda veya stresli ortamlarda ortaya çıktığını fark ederseniz, bu iki durumun bağlantılı olabileceğine işaret edebilir. Ancak, diğer başka hastalıklar da vertigoya neden olabilir ve çoğu kronik stresle yaşayan insan vertigo yaşamaz.

Belirtilerinizin temel nedenini bulmak ve bir tedavi planı oluşturmak için sağlık uzmanınıza başvurmanız çok önemlidir.

Stres ve Vertigo Hakkında Sıkça Sorulan Sorular